Çelik ve alüminyum yapı elemanları için tasarlanan EN 1090 standardı 2014 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten itibaren, Avrupa Birliği ülkelerine gönderilecek çelik ve alümünyum yapı bileşenlerinin bu standarda uyması ve üzerinde CE işareti taşıması gerekmektedir.
Bir Avrupa standardı olan EN 1090 dizisi üç standarttan oluşmaktadır:
EN 1090-1: Yapısal bileşenler için uygunluk değerlendirmesi gereklilikleri (CE işareti). Bu standart, üretim kontrol gereksinimlerinin ana hatlarını vermekte ve standardın 2. ve 3. bölümlerine atıfta bulunarak uygunluk değerlendirmesi için gereklilikleri açıklamaktadır. Standart ekinde, tam olarak hangi bilgilerin belirtilmesi gerektiğini içeren ve ürünlerin nasıl CE ile işaretleneceğini açıklayan talimatlar yer almaktadır.
EN 1090-2: Çelik yapı elemanları için teknik gereklilikler. Bu standart, çelik yapılar için teknik gereksinimleri kapsamaktadır.
EN 1090-3: Alüminyum yapı elemanları için teknik gereklilikler. Bu standart, alüminyum yapılar için teknik gereklilikleri kapsamaktadır.
Çelik ve alüminyum yapı elemanları, Avrupa Birliği ülkelerinde piyasaya sunulacaksa, ya da bu ürünler uyumlaştırılmış bir Avrupa standardı veya Avrupa Teknik Değerlendirmesi kapsamına giriyorsa, bu ürünlerin üzerine mutlaka CE işaretinin iliştirilmesi gerekmektedir.
Üretici firmalar EN 1090 standartlarına göre CE işareti kullanıyorsa, ürünlerin yapıldığı malzemelere bağlı olarak EN 1090-1 Belgesi ve ilgili parçalar için EN 1090-2 veya EN 1090-3 Belgesi alınması gerekmektedir. Bunlar, uyumluluk gerekliliklerini açık bir şekilde ortaya koyan standartlardır. Bu yüzden firmalar üretim kontrol çalışmalarının uygun olmasını sağlamak amacı ile bu standartlar dizisini referans almak zorundadır.
EN 1090 standartlar dizisinin yayınlanması ile birlikte, bu tür yapı malzemeleri üreten bütün firmaların belge alması gerekmektedir. EN 1090 Belgesi olmayan firmalar sorumlu duruma düşmektedir. Belgesi olmayan bir firmanın ürünleri kullanıldığı takdirde sigorta şirketleri tazminat ödemekten kaçınmaktadır. Bu nedenle örneğin çelik konstrüksiyon yapıların mutlaka EN 1090 Belgeli bir firmaya verilmesi gerekmektedir.
Yapı sektöründe faaliyet gösteren firmalar artık bu standartlar dizisinin teknik gereksinimlerine dayanan yöntemler kullanmakta ve kaynakçı seçiminde ve kaynak işlerinde her zaman kalifiye olmaya çalışmaktadır.
Yukarıda yapılan açıklamalar çok net göstermektedir ki, çelik ve alüminyum yapı elemanları üreten işetmelerin mutlaka EN 1090 standartlar dizisine uygun üretim yapmaları, bu standart prensipleri doğultusunda belge almaları ve ürünleri üzerine CE işareti iliştirmeleri bir zorunluluk haline gelmiştir.
Bu sektörde piyasalara ürün sunmak ve rakipleri ile mücadele edebilmek için EN 1090 standartları çerçevesinde belgelendirilmeleri gerekmektedir. Bu belgeler çelik veya alüminyumdan yapısal bileşenler üreten üretici firmalara avantaj getirmektedir. Sadece üretici firmalar değil, müteaahitler, mühendisler, müşteriler ve bu bileşenlerle çalışan diğer bütün kuruluşlar için EN 1090 standartlar dizisi çok önemlidir.
Bu bakımdan çelik veya alüminyum yapısal bileşenler üreten firmalar, EN 1090-1 Belgesi ve CE işareti sayesinde yeni pazarlara kolayca erişebilmektedir. Bu standartlar ve CE işareti sistemi, Avrupa Birliği ülkeleri ile ticaret yapabilmenin ön koşuludur. EN 1090 Belgesi ve CE işareti, ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerinde yürürlükte olan Yapı Malzemeleri Direktifi’nin gerekliliklerini karşıladığını kanıtlamış olmaktadır.
EN 1090 standartlar dizisi, harmonize edilmiş bir Avrupa standardıdır ve 305/2011/EU sayılı Yapı Malzemeleri Direktifi kapsamında yapısal bileşenler için zorunlu olan CE işaretinin temelini oluşturmaktadır. EN 1090 standartlar dizisi, çelik ve alüminyumdan üretilen yapı bileşenlerinin tasarımı ve üretimi için uygulanmaktadır.
Bu standartların ana amacı, yapıların güvenlik performanslarının istenen düzeyde olmasını sağlamaktır. Bu standartlar dizisi çelik yapılar ve alüminyum konstrüksiyon uygulamalarını kapsamaktadır ve esas olarak üç bölüme ayrılmıştır: taşıyıcı elemanların uygunluk değerlendirmeleri, çelik yapılar için teknik gerekler ve alüminyum yapılar için teknik gerekler.
Ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından bu standartlar dizisi şu başlıklar altında yayınlanmıştır:
TS EN 1090-1 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları - Bölüm 1: Taşıyıcı elemanların uygunluk değerlendirme gerekleri
TS EN 1090-2 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları - Bölüm 2: Çelik yapılar için teknik gerekler
TS EN 1090-3 Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları - Bölüm 3: Alüminyum yapılar için teknik gerekler
305/2011/EU sayılı Yapı Malzemeleri Direktifi, yapı malzemeleri üretiminin kalite kontrolünü standartlaştırmak, serbest ticareti güvenli hale getirmek ve Avrupa Birliği içinde nitelikli ürünlerin kullanımını sağlamak amacı ile uyumlaştırılmış standartlar belirlemektedir. EN 1090 standartlar dizisi bu şekilde tasarlanmıştır.
Söz konusu direktif, Avrupa Birliği piyasalarında inşaat ürünleri satmak isteyen tüm işletmelerin fabrika üretim kontrollerini belgelendirmelerini şart koşmaktadır. Sıcak haddelenmiş çelik ürün veya alüminyum bileşenleri üreten firmaların da, EN 1090 standartlarına uygun şekilde fabrika üretim kontrollerini belgelendirmeleri gerekmektedir. Ayrıca bu standart çerçevesinde ürünler üzerine CE işareti koymaları gerekmektedir.
Bu şekilde üretici firmalar pazarlarını Avrupa Birliği ülkelerine genişletme imkanı bulmakta, ulusal ve uluslararası bütün yasal yükümlülüklerini yerine getirmekte ve ürünler üzerine CE işareti koyabilmek için gerekli tüm ön koşulları yerine getirmiş olmaktadır.
Kısaca, Avrupa Birliği ülkelerinde yayınlanan 305/2011/EU sayılı Yapı Malzemeleri Direktifi çerçevesinde, EN 1090 belgelendirmeleri bugün bir zorunluluk haline gelmiştir. Çelik yapılar, taşıyıcılar, kuleler ve bunlar gibi çelik ve alüminyum yapı malzemeleri üreten firmaların değerlendirilmesi ve belgelendirilmesi akredite kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Yetkili kuruluşlar bu çerçevede sadece 1090 belgelendirmeve CE işaretleme hizmetleri vermemekte, aynı zamanda TS EN 15088 Alüminyum ve alüminyum alaşımları - Yapım işleri için yapısal mamuller - Muayene ve teslim için teknik şartlar, TS EN 15085 Demiryolu uygulamaları - Demiryolu araçları ve bileşenlerinin kaynak işlemi ve TS EN ISO 3834 Metalik malzemelerin ergitme kaynağı için kalite şartları standartlarına uygun değerlendirme hizmetleri vermektedir.
Her geçen gün çelik ve alüminyum yapılar yaygınlaşmakta ve yapısal metal ürünlerin önemi artmaktadır. Bu arada Avrupa Birliği ile uyum çalışmaları çerçevesinde birçok yasal düzenleme, uygulama ve standart ülkemiz koşullarına göre uyarlanmaktadır. EN 1090-2 standardına yer alan koşullara göre üretilen çelik konstrüksiyonlar ve EN 1090-3 standardına göre üretilen alüminyum konstrüksiyonlar, EN 1090-1 standardına göre uygunluk değerlendirme çalışmalarına tabi tutulmakta ve belgelendirilmektedir.
Bu çalışmalar sırasında, özel şartnamelerle belirlenmiş konstrüksiyon projelerinde şantiye kısmını da içeren montaj ve kaynak kontrolleri, muayene ve gözetim çalışmaları yapılmaktadır. Özellikle endüstriyel tesisler, binalar, alışveriş merkezleri ve enerji santralleri gibi yapılarda tercih edilen bu gözetimler sayesinde, taraflar arasında tam bir güven ağı oluşmaktadır.
Belgelendirme kapsamında, firmalar öncelikle bir fabrika üretim kontrol sistemine sahip olmalı ve bu sistemi işletmelidir. Sonrasında, EN1090-1 standardı ekinde yer alan başlangıç tip testlerini yaptırmalı ve sonuçlarını beyan etmelidir. Belglendirme çalışmaları ancak bu iki durumun onaylanması ile gerçekleştirilir.
Kuruluşumuz, güçlü bir teknolojik altyapı ve eğitimli ve deneyimli uzman bir çalışan kadrosu ile müşterilerine, birçok sistem belgelendirme hizmetleri arasında, EN 1090-1 ve EN 1090-2 Belgesi belgelendirme hizmetleri de vermektedir.
Kuruluşumuz, bu belgelendirme hizmetlerini verirken, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara, dünyanın her yerinde kabul gören yöntemlere ve yürürlükte olan yasal düzenlemelere uymakta ve kaliteli, hızlı, kusursuz ve güvenilir bir hizmet vermektedir.
Başvuru yapan kuruluşun, ilgili standartın gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığı hakkında inceleme yapılır.
Gerekli olan prosedürlerin ve denetimlerin hazır olup olmadığı konusunda inceleme yapılır ve kurumun değerlendirmeye hazırlık durumu kontrol edilir.
İlk iki aşama sonrasında mevcut ise yapılan her türlü düzeltici işlem gözden geçirilerek, kurumunuza ait belge hazırlama işlemi başlar.