Gluten, tahılların unu içinden nişasta alındıktan sonra geriye kalan yapışkan maddedir. Ekmek yapımı sırasında hamurun ağsı yapısını oluşturan madde glutendir. Gluten sayesinde hamur güç kazanır. Gluten olmadan ekmeğin mayalanması ve kabarması mümkün değildir.
Buğday içinde bulunan ve un öz değerlerini en fazla içeren protein grubu glutendir. Unun içinde yaş gluten değeri 28-32 arasıdır ve bu değer ideal kabul edilmektedir. Eksik olması durumunda iyi buğday ile karıştırılarak veya kuru gluten ilave edilerek istenen değerler elde edilmektedir.
Gluten, son yıllarda bazı hastalık gruplarında hassasiyet gerektirdiği için, daha fazla gündeme gelmektedir. Gluten, içinde bulunan yüksek proteinler yüzünden bazen vücutta alerjik tepkilere neden olmaktadır. Gıda sektöründe gluten, ekmek yapımı dışında bazı gıda maddelerine de ilave edilmektedir. Ancak son zamanlarda çölyak hastalarına büyük zarar verdiği tespit edilmiş ve gıda maddelerinde kullanımında kısıtlar getirilmiş veya tamamen kaldırılmıştır.
Gluten, esnek ve yapışan bir protein grubudur. Proteinler birbirine bağlandıkları zaman esnek bir yapıya kavuşur. Bu nedenle fırıncılar gluteni, ekmek üretiminde bir çeşit iskele olarak kullanır. Ekmek ısıtıldığı zaman gluten proteinleri yumuşar ve gevrer. Ekmeğin piştikten sonra içinde görülen kabarcık ve boşluklar glutenin marifetidir. Gluten tüketmek istemeyen insanlar, aynı besin değerini patates, mısır unu ve esmer pirinç gibi gıdalardan almaktadır.
Son yıllarda glutensiz (gluten free) pazar hızlı bir şekilde büyümektedir ve hergün yeni ürünler pazara sunulmaktadır. Ancak insanlar bu taleplerin güvenliği ve güvenilirliği konusunda haklı olarak şüpheye düşmektedir. Bu şüphenin kaynakları şunlardır: glutensiz (gluten free) ürünleri tüketmenin zararları, yanlış etiketleme yüzünden ürünlerin geri çağrılması, ürünler üzerinde çok çeşitli glutensiz logolar bulunması ve glutensiz kavramını tanımlayan yasal düzenleme ve standartlarda tutarsızlıklar olması.
Bugüne kadar, tanınmış ve güvenilir çölyak kuruluşlarının onayları, glutensiz (gluten free) ürünler alan tüketiciler için ilave bir güven faktörü olmuştur. Bugün, ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinde üretici firmalara resmi teşvikler sağlanmaktadır. Bu durum glutensiz gıda maddelerine olan talebi arttırmaktadır.
Üretici firmalar da tüketicilerin endişelerini ortadan kaldırmak amacı ile ürünleri için Gluten-Free, yani glutensiz belgelendirmesi yaptırmakta ve tüketicilere, ürünlerin güvenilir olduğunu kanıtlamaya çalışmaktadır. Basitçe Gluten-Free Belgesi, gıda maddeleri içinde gluten bulunmadığını kanıtlayan bir belge olmaktadır.
Bugün ABD’de 100 milyondan fazla insan, glutensiz ürünler satın almaktadır. Gıda firmaları Gluten-Free Belgesi alarak, tüketiciler için güvenli ve güvenilir glutensiz ürünler üretme konusunda taahhütlerini beyan etmiş olmaktadır.
Gluten-Free Belgesi, bugün oldukça karmaşık ve yanlış anlaşılmalara neden olan belgelendirme çalışmaları içinde netlik sağlayan ve riskleri düşürmeye yardımcı olan güvenilir bir programdır. Bu program Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından yayınlanan standartlara dayanmaktadır.
Gluten-Free Belgesi’ne sahip firmalar herşeyden önce risklerini düşürmüş olmaktadır. Gulten-Free programı, dünyaca tanınmış ve bilim temelli gıda güvenliği protokolleri üzerine kurulmuş gereksinimleri esas alan standartlara dayanmaktadır.
Gluten-Free Belgesi, firmaların işlerini geliştirme konusunda destek olmaktadır. Bu belge, üretici firmalara, diğer markalara, perakendeci firmalara ve tüketicilere yönelik ilişkileri etkinleştirmekte ve büyümekte olan glutensiz pazara erişim imkanı yaratmaktadır.
Gluten-Free Belgesi’nin bir yararı da tüketicilerde güven ve sadakat oluşturmasıdır. Yaşam için glutensiz bir diyet takip etmek zorunda olan tüketicilerde güven ve marka sadakati oluşturmak önemlidir.
Glutensiz gıda ürünleri pazarında, marka iletişimi ve reklamcılık faaliyetlerinde firmaların hassasiyet göstermeleri gerekmektedir. Aksi halde pazarın dışında kalmak ve marka güvenilirliğini yıpratmak olasıdır.
Dünyada glutensiz gıda konusunda ilk adımlar, 2005 yılıda Gluten-Free Certification Organization (GFCO, Glutensiz Ürün Belgelendirme Kuruluşu) tarafından atılmıştır. Bu kuruluş tarafından tasarlanan standartlar bugün, dünyadaki belgelendirme kuruluşları tarafından kullanılmaktadır.
Bu standart, glutensiz gıda maddelerine yönelik yasal düzenlemelere ve uluslararası gıda kodeksine uygun üretim yapmak zorunda olan bütün üretici firmalar, perakendeci firmalar, gıda hizmet sağlayıcıları ve çiftçiler için geliştirilmiştir. Ayrıca bu standart, HACCP Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Sistemi standardı ilkelerine dayanmaktadır.
Bu arada Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) tarafından da bazı standartlar geliştirilmiştir. Bu standartlar ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından şu başlıklarla yayınlanmıştır:
TS EN ISO 21415-1 Buğday ve buğday unu - Gluten içeriği - Bölüm 1: Elle yıkama metodu ile yaş gluten tayini
TS EN ISO 21415-2 ... Bölüm 2: Mekanik yöntemle yaş gluten ve gluten indeksi tayini
TS EN ISO 21415-3 ... Bölüm 3: Fırında kurutma metodu ile yaş glutenden kuru gluten tayini
TS EN ISO 21415-4 ... Bölüm 4: Hızlı kurutma metodu ile yaş glutenden kuru gluten tayini
TS 13143 Gıdalar - Gluteni azaltılmış ve glutensiz hale getirilmiş
Belgelendirme faaliyetlerinde gıda maddelerinin bütün üretim süreçleri dikkate alınmaktadır. Belgelendirme süreci, risk değerlendirme çalışmalarından üretim tesisleri incelemelerine kadar birçok ayrıntıyı dikkate almaktadır ve üretim tesislerinde birçok test ve analiz çalışmasını içermektedir.
Günümüzde birçok insan çölyak hastalığından veya gluten duyarlılığından şikayetçidir. Bu tür rahatasızlıklar yaşayan insanlar için kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Bu rahatsızlıklarla mücadelenin en etkili yolu katı bir glutensiz diyet yapmaktır.
Ancak pazar bu konuda öylesine karışık ki, gıda maddeleri üzerinde çok çeşitli glutensiz etiketler bulunmaktadır. Bu da doğal olarak insanların kafalarını karıştırmaktadır. İnsanların güvenebilecekleri doğru ürünlerin üretilmesi, ancak doğru uygulanmış Gluten-Free progamı ile sağlanmaktadır.
Gluten-Free progamı, üretici firmaların glutensiz üretim faaliyetlerini ve ürünlerini test etmek, değerlendirmek ve onaylamak amacı ile oluşturulmuş bir programdır. Tamamen bilimsel verilere dayanmaktadır ve gönüllü bir belgelendirme programıdır. Bu standart tasarlanırken, tüketici ve sanayi dernekleri, üretici firmalar, perakendeci firmalar ve devlet kuruluşları ile görüş alışverişi yapılmıştır.
Gluten-Free programının temel amaçları şu şekilde sıralanabilir:
Tüketicilere net ve güvenli bilgiler vermek ve güvenli glutensiz ürün seçimleri yapmalarında yardımcı olmak
Glutensiz ürünlere erişim kolaylığı sağlamak
Mevcut glutensiz ürünlerin kapsamını genişletmek
Tıp doktorları ve pratisyenleri arasında farkındalık yaratmak
Glutensiz ürünler arayan tüketiciler tarafından güvenilebilir olmak
Gluten-Free Belgesi alınan gıda maddeleri, güvenilir, tarafsız ve bağımsız üçüncü taraf denetiminden başarıyla geçen bir tesiste üretilmiş demektir. Bu denetimler ile, firmanın glutensiz ürün üretim kabiliyeti, yukarıda sözü edilen standartlar çerçevesinde doğrulanmış olmaktadır.
Günümüzde gluten, sadece gıda sektöründe değil, kıvam artırıcı, yapıştırıcı ve nem tutucu özellikleri ile ilaç ve kozmetik sektöründe de yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca ürünlerin raf ömrünü uzatmak amacı ile de gluten kullanılmaktadır. Ancak glutenin asıl önemi, çölyak hastalığı ve gluten hassaslığı ile ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde çölyak hastalığı çok yaygındır (her 100 kişide bir).
Kuruluşumuz, güçlü bir teknolojik altyapı ve eğitimli ve deneyimli uzman bir çalışan kadrosu ile müşterilerine, birçok sistem belgelendirme hizmetleri arasında, Gluten-Free Belgesi belgelendirme hizmetleri de vermektedir.
Kuruluşumuz, bu belgelendirme hizmetlerini verirken, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara, dünyanın her yerinde kabul gören yöntemlere ve yürürlükte olan yasal düzenlemelere uymakta ve kaliteli, hızlı, kusursuz ve güvenilir bir hizmet vermektedir.
Başvuru yapan kuruluşun, ilgili standartın gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığı hakkında inceleme yapılır.
Gerekli olan prosedürlerin ve denetimlerin hazır olup olmadığı konusunda inceleme yapılır ve kurumun değerlendirmeye hazırlık durumu kontrol edilir.
İlk iki aşama sonrasında mevcut ise yapılan her türlü düzeltici işlem gözden geçirilerek, kurumunuza ait belge hazırlama işlemi başlar.